Hoofdpijn

Hoofdpijn is een ontzettend vervelende klacht die een grote invloed op je leven kan hebben. Soms helpt pijnstilling voldoende om van de klachten af te zijn, maar soms is dat helaas niet zo. Bij de behandeling van hoofdpijn is, naast een neuroloog en verpleegkundige, vaak ook een psycholoog betrokken. Dat komt omdat psychologische factoren pijn kunnen beïnvloeden.

Soorten hoofdpijn

Er zijn veel verschillende soorten hoofdpijn zoals migraine, clusterhoofdpijn en spanningshoofdpijn. Soms past de hoofdpijn niet in één van deze hokjes en is er sprake van een combinatie van verschillende soorten hoofdpijn.

Migraine

Bij migraine heb je last van aanvallen van ernstige hoofdpijn, die uren tot dagen kunnen duren. Meestal zit de hoofdpijn aan één kant van het hoofd en voelt het kloppend of bonzend. Soms hebben mensen naast de hoofdpijn ook nog andere klachten zoals misselijkheid, braken en overgevoeligheid voor lichten, geluiden en geuren. Soms zien mensen met migraine voor of tijdens de migraine aanval een aura: lichtflitsen, vlekken of sterretjes. Soms kun je daarbij ook tintelingen in je lijf voelen of krachtverlies ervaren.

Spanningshoofdpijn

Bij spanningshoofdpijn heb je last van pijn die meestal aan beide kanten van het hoofd voorkomt. De pijn kan drukkend voelen of als een knellende band om het hoofd en getriggerd worden door stress, gebrek aan slaap, vermoeidheid of een onregelmatig leven.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is een zeldzame en ontzettend heftige vorm van hoofdpijn, die in aanvallen voorkomt. De pijn voelt vaak snijdend of borend en zit aan één kant van het hoofd, rondom het oog. Soms komen de aanvallen in 'clusters' van enkele weken tot maanden. Soms is de pijn ook altijd aanwezig. Aan de zijde van het hoofd waar de pijn zit, kun je last krijgen van een rood of tranend oog, verstopte neus, zwetend voorhoofd, hangend ooglid of zwelling. Voorafgaand aan de aanvallen zijn er soms voortekenen aanwezig, zoals tintelingen of prikkelingen, pijn in de nek, een verstopte neus of een angstig/onrustig gevoel.

Medicatie-afhankelijke hoofdpijn

Als je veel medicatie gebruikt voor je hoofdpijn, kan het zijn dat medicatie-afhankelijke hoofdpijn ontstaat. De medicijnen werken dan niet meer goed en houden de hoofdpijn juist in stand. Dit is het geval bij een kwart van de mensen die chronische dagelijkse hoofdpijn hebben. De pijn is vaak bij het wakker worden al aanwezig en constant zeurend op de achtergrond aanwezig. Hierbij komen vaak slaapproblemen en vermoeidheid voor. Abrupt en volledig stoppen met medicatie, in overleg met een huisarts of neuroloog kan helpen. In eerste instantie kan de hoofdpijn toenemen. Na drie maanden kan een arts aan de hand van je klachten beoordelen van wat voor soort hoofdpijn sprake is.

Chronische dagelijkse hoofdpijn

Niet alle vormen van hoofdpijn passen in een van bovenstaande hokjes. Hoofdpijn kan ook verklaard worden door een onderliggende aandoening of een ongeval. Ook het dragen van een verkeerde bril kan leiden tot hoofdpijn.

Oorzaken van hoofdpijn

Hoofdpijn ontstaat door een soort 'kortsluiting' in de hersenen. We weten niet precies hoe die kortsluiting ontstaat. Bij spanningshoofdpijn wordt gedacht dat 't kan samenhangen met een combinatie van pijnsignalen vanuit de nek en het gezicht in combinatie met een verlaagde pijndrempel in de hersenen. Ook kunnen factoren zoals stress, sporten, vermoeidheid, hormonen of een verkeerde houding de klachten beïnvloeden.

Behandeling met medicijnen

Hoofdpijn wordt vaak behandeld met medicijnen, bijvoorbeeld pijnstillers. Er zijn specifieke anti-migrainemedicijnen die triptanen genoemd worden. Deze medicijnen worden gebruikt aan het begin van een migraineaanval. Ook zijn er medicijnen die ervoor kunnen zorgen dat het aantal, de ernst of de duur van migraineaanvallen minder worden. Dit zijn bijvoorbeeld bloeddrukverlagers, middelen voor epilepsie of antidepressiva. Antidepressiva worden ook ingezet als preventieve behandeling bij spanningshoofdpijn.

Psychologie bij hoofdpijn

Hoofdpijn is geen psychische aandoening. Het mag dan wel letterlijk tussen je oren zitten. Figuurlijk is dat absoluut niet het geval. Toch spelen psychologische factoren wel een rol bij hoofdpijn. Dat heeft met twee dingen te maken: psychologische factoren kunnen bijdragen aan de ernst van of het in stand houden van hoofdpijn. Ook heeft hoofdpijn grote gevolgen voor je leven en beïnvloedt het soms je psychische gezondheid.

Psychologische instandhoudende factoren

Psychologische factoren die hoofdpijn kunnen uitlokken of in stand kunnen houden zijn bijvoorbeeld stress of spanning. Soms kan spanning onopgemerkt aanwezig zijn of veroorzaakt worden door veranderingen of heftige gebeurtenissen in je leven. Ook bepaalde karaktereigenschappen kunnen ervoor zorgen dat je geneigd bent jezelf te overbelasten. Daarnaast kan angst voor pijn bijdragen aan het in stand houden van pijn. Behandeling kan bestaan uit Cognitieve Gedragstherapie, ontspanningsoefeningen of biofeedback. Bij biofeedback worden stress-gerelateerde lichaamssignalen in je lichaam gemeten, bijvoorbeeld je ademhaling, spierspanning, hartslag, hartritme en huidgeleiding. Deze signalen geven aan of je gespannen of ontspannen bent. Tijdens biofeedback leer je door ontspanningstechnieken om je eigen lichaamssignalen te beïnvloeden zodat je je lijf beter kunt ontspannen.

Psychologische gevolgen

Hoofdpijn kan op allerlei vlakken flinke gevolgen voor je leven hebben. Misschien kun je niet meer werken of studeren zoals je dat graag zou willen of moet je hobby's opgeven en/of afspraken afzeggen. Soms komt het voor dat hoofdpijn het leven van mensen gaat beheersen, doordat je je er zorgen over maakt of er heel bang voor bent. Ook kun je somber of verdrietig worden van al die hoofdpijn. Hulp van een psycholoog kan soms helpen om wat meer grip te krijgen op de hoofdpijn, bijvoorbeeld door samen te gaan kijken naar je dagplanning, het bespreken van de problemen waar je tegenaan loopt. Ook kan een behandeling zoals Acceptance and Commitment Therapy (ACT) ingezet worden, om te zorgen dat hoofdpijn niet allesoverheersend in je leven is.

Gedrag en hoofdpijn

Je leefstijl kan invloed hebben op de hoeveelheid hoofdpijnklachten die je ervaart. Er zijn dingen die je zelf kunt doen om te voorkomen dat je last hebt van hoofdpijn, zoals goed slapen: als je slecht slaapt kun je vaak minder goed omgaan met pijn en ervaar je sneller hoofdpijn. Het kan helpen om ritme en structuur in je nachtrust te brengen, te zorgen voor een goed matras en kussen, zorgen dat het voldoende donker is in je kamer en geen lichamelijke of geestelijk inspannende activiteiten te doen enkele uren voor het slapen. Ook het zorgen voor voldoende ontspanning kan helpen. Stress is vaak niet de primaire oorzaak van hoofdpijn, maar het kan er wel aan bijdragen. Als je merkt dat de druk hoog op loopt en je veel stress ervaart, kan dat ervoor zorgen dat de hoofdpijn toeneemt. Zorg dus dat je voldoende rust neemt gedurende de dag.