Last van een drukkende, snoerende pijn op de borst die mogelijk uitstraalt naar de hals, arm of tussen de schouderbladen? Dat is vaak reden tot zorg: de symptomen lijken op die van een hartinfarct. Belangrijk dus, om dit snel te laten checken door een arts. Soms blijkt dat mensen deze klachten hebben, zonder dat er afwijkingen worden gevonden aan het hart. Meestal spreken artsen dan van 'niet-cardiale pijn op de borst' of 'NCCP' (Non-Cardiac Chest Pain), maar wat is dat nu precies? Je voelt die pijn toch écht?
De oorzaak van NCCP
Als er geen afwijkingen worden gevonden, betekent dat niet dat ze er niet zijn. Het kan dus zo zijn dat er een lichamelijke oorzaak voor de pijn is. Soms kunnen psychische factoren ook een rol spelen of gaat het om een combinatie van lichamelijke en psychische klachten. NCCP komt vaak voor, ook bij mensen die in het verleden te maken hebben gehad met een hartinfarct of hartaandoening. Van alle mensen die naar de cardioloog gaan met pijn op de borst, is er bij 50% geen afwijking aan het hart te vinden.
Lichamelijke oorzaken
Er is een breed scala aan lichamelijke problemen dat mogelijk kan zorgen voor pijn op de borst. Denk bijvoorbeeld aan problemen met de longen, slokdarm, maag, ribben of het herpes virus. Als de pijn op de borst geen cardiale oorzaak heeft, zal een arts vaak onderzoeken of er mogelijk andere lichamelijke problemen zijn en deze waar mogelijk behandelen.
Psychologische oorzaken
Bij pijn op de borst kunnen psychische factoren ook een rol spelen. Je kunt het bijvoorbeeld ervaren als je last hebt van een depressie, paniekstoornis of posttraumatische stress stoornis (PTSS). Bij mensen die last hebben van NCCP komen dit soort problemen vaak voor. Het kan ook zo zijn dat de angst om opnieuw een hartinfarct te krijgen een rol speelt, als je hier eerder last van hebt gehad. Als er een vermoeden is van onderliggende psychische problematiek die de pijn kan veroorzaken word je vaak doorverwezen naar een (medisch) psycholoog.
Onbekende oorzaken
Soms is het zo dat er geen lichamelijke oorzaken worden gevonden voor je pijn en er ook geen sprake is van psychische problematiek die ervoor kan zorgen dat je pijn ervaart. In dat geval wordt er vaak gesproken van somatisch onvoldoende verklaarbare lichamelijke klachten (SOLK) of aanhoudende klachten. Ook bij dit soort klachten kan een (medisch) psycholoog je verder helpen, bijvoorbeeld met behulp van het gevolgenmodel.
Psychologische componenten van NCCP
Paniekklachten
Als je last hebt van paniekklachten kunnen er verschillende symptomen aanwezig zijn die klachten of pijn geven op de borst zoals een bonzend of overslaand hart, hartkloppingen en een beklemmend of benauwd gevoel. Deze symptomen worden mede veroorzaakt door stresshormonen in je lichaam. Soms proberen mensen om bepaalde situaties of inspanning te vermijden om geen last te hebben van de klachten. Dit houdt de klachten in stand. De paniekcirkel beschrijft hoe dit precies werkt. Cognitieve gedragstherapie met (introceptieve) exposure kan helpen bij paniekklachten. Je gaat dan bijvoorbeeld bekijken hoe je gedachtes samenhangen met de paniekklachten en jezelf blootstellen aan gevoelens van paniek of hartkloppingen.
NCCP als gevolg van trauma
Het meemaken van een of meerdere traumatische gebeurtenis(sen) kan lang sporen nalaten. Bij mensen die veel klachten overhouden na een trauma, wordt soms gesproken van een post-traumatische stress stoornis (PTSS). Klassieke symptomen hiervan zijn bijvoorbeeld: herbelevingen, vermijdingsreacties, het wegstoppen van gevoelens, en prikkelbaarheid. Traumatische ervaringen, kunnen ook leiden tot of bijdragen aan pijn op de borst. De herbelevingen waar mensen met een trauma last van kunnen hebben, kunnen in je brein opgeslagen zitten in de vorm van beelden, geluiden, geuren of smaken, maar ook in de vorm van lichamelijke gevoelens. Dat kan bijvoorbeeld voorkomen als je eerder een hartinfarct hebt gehad: de herinnering aan het pijnlijke gevoel op de borst kan opgeslagen liggen in je brein en terugkomen als een herbeleving. Ook kan het meemaken van veel nare ervaringen in je leven, met name in je kindertijd, ervoor zorgen dat je lichaam anders gaat reageren op stressvolle situaties, waardoor je sneller lichamelijke reacties krijgt als gevolg van stress, waaronder pijn op de borst.
Als trauma of heftige gebeurtenissen in je leven een rol lijken te spelen bij jouw pijnklachten, zijn er verschillende behandelingen die je mogelijk kunnen helpen. Het is belangrijk dat je kunt leren en ervaren dat je lichaam een veilige plek is. Er zijn verschillende psychologische behandelingen die daarbij kunnen helpen.
Stress & andere psychische klachten
Niet-cardiale pijn op de borst komt ook vaker voor bij mensen die last hebben van andere psychische problemen waaronder een depressie of bij rouw. Dit kan te maken hebben met de lichamelijke symptomen die onderdeel kunnen zijn van bijvoorbeeld een depressie, maar ook met veranderingen in je stressreacties als gevolg van blootstelling aan veel stress. Behandeling van de onderliggende problemen helpt vaak om de pijn op de borst te verminderen.
Behandelingen bij NCCP
De behandeling is in het ideale geval persoonsgericht: eerst wordt er gekeken naar de mogelijke factoren die een rol kunnen spelen bij jouw pijnklachten. Als het bij je past, is het soms fijn om dit te doen met behulp van het gevolgenmodel. De behandeling wordt gericht op de factoren die bijdragen aan het veroorzaken of in stand houden van jouw klachten. Dat kan op verschillende manieren. Soms worden Cognitieve Gedragstherapeutische (CGT) technieken en exposure ingezet om te onderzoeken hoe het loopt met angst/pijn op moment dat je in een lastige situatie komt. Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) kan ingezet worden bij nare herinneringen die mogelijk bijdragen aan de klachten. Ook relaxatie en mindfulness trainingen en lichaamsgerichte technieken kunnen bijdragen aan vermindering van de pijn. Het komt er uiteindelijk op neer dat je met een beetje hulp leert en ervaart dat je lichaam een veilige plek is en je niet zomaar in de steek laat.
Kijken of luisteren?
In onderstaande video wordt een voorbeeld gegeven van niet-cardiale pijn op de borst. Hierbij wordt ook uitgelegd hoe problemen met de spieren en gewrichten een rol kunnen spelen en hoe een fysiotherapeut hierbij kan helpen.