De nervus trigeminus is een hersenzenuw die ervoor zorgt dat je kunt voelen in je gezicht. De zenuw is verdeeld in drie takken die ieder verantwoordelijk zijn voor het gevoel in een ander deel van het gezicht: eentje voor het voorhoofd en de ogen, eentje voor de wangen, neus en bovenkaak, en eentje voor onderkaak, tong en kin. Als je last hebt van trigeminus neuralgie (een vorm van aangezichtspijn) ervaar je pijn in het gezicht.
Vormen van pijn
De pijn bij trigeminus neuralgie kan verschillende vormen aannemen:
- Typische pijnklachten worden gekenmerkt door korte, scherpe, heftige aanvallen van hevige pijn. De aanvallen kunnen elkaar snel opvolgen en tot 2 uur lang duren.
- Atypische pijnklachten worden gekenmerkt door een brandende, stekende pijn die iets minder heftig is.
Typische en atypische pijnklachten kunnen soms allebei bij één persoon aanwezig zijn. De pijn kan opgewekt worden door bewegingen, temperatuur of aanrakingen. Vermoedelijk is het zo dat trigeminus neuralgie ontstaat doordat de nervus trigeminus geïrriteerd wordt doordat er iets tegen de zenuw aan drukt, bijvoorbeeld een nabijgelegen ader die tegen de zenuw aan ligt. Die druk kan zorgen voor veranderingen in de zenuw, waardoor de zenuw heel gevoelig wordt. De druk kan echter ook ontstaan door een tumor of een ontsteking (bij Multiple Sclerose).
De behandeling
Er zijn verschillende behandelopties die de pijn in het gezicht kunnen verminderen:
- Medicijnen: carbamazepine remt de prikkeloverdracht tussen zenuwen, waardoor het de overdracht van pijnsignalen vanuit het gezicht naar de hersenen kan remmen.
- Jannetta procedure: bij deze operatie wordt via een kleine opening in de schedel achter het oor de slagader gezocht die tegen de nervus trigeminus aan ligt. Het bloedvat wordt van de zenuw losgemaakt en er wordt kunststof tussen gezet zodat ze niet opnieuw tegen elkaar aan komen.
- Zenuwblokkade: de zenuwvezels van de nervus trigeminus komen bij elkaar in een zenuwknoop (Ganglion van Gasser). Met een injectie, hitte of druk met een balonnetje kan de zenuwbundel geblokkeerd worden. Vaak zorgt dit voor minder gevoel in het gezicht. Dit wordt ook wel 'procedure volgens Sweet en Wepsic' genoemd.
- Radiochirurgie: met behulp van bestraling wordt de nervus trigeminus behandeld. Dit wordt ook wel 'gamma knife' behandeling genoemd.
De rol van psychologie
Je vraagt je misschien af wat je te zoeken hebt bij psychologie als je pijn veroorzaakt wordt door een zenuw in je gezicht. Dat zit zo: psychologische problemen kunnen het gevolg zijn van de pijnklachten, want het is niet niks om elke dag te leven met heftige pijn. Ook kunnen psychische problemen ervoor zorgen dat de pijnklachten in het gezicht niet over gaan en blijven bestaan (chronificatie).
Psychische gevolgen van de pijn
De pijnklachten die mensen met trigeminus neuralgie ervaren worden in de loop van de tijd vaak steeds erger en heftiger. Soms is de pijn met behandelingen moeilijk onder controle te krijgen. Trigeminus neuralgie wordt gezien als een van de meest pijnlijke aandoeningen met intens lijden tot gevolg. De pijnklachten kunnen bijvoorbeeld ook leiden tot moeilijkheden met praten, eten, drinken en slapen. Het komt regelmatig voor dat mensen er somber of angstig van worden. Dat kan te maken hebben met verschillende dingen.
Veel mensen kunnen omgaan met hun pijnklachten doordat ze hoopvol zijn dat de klachten zullen verminderen. Als de pijnklachten in de loop der tijd niet afnemen, kan dat het vertrouwen beschadigen, waardoor mensen meer somberheid en angst kunnen ervaren. Daarnaast kan de onvoorspelbaarheid van de pijn en het plotselinge optreden ervan klachten veroorzaken. De onvoorspelbaarheid kan een gevoel van controleverlies triggeren. Angst over het optreden van klachten kan ervoor zorgen dat je de klachten catastrofeert en ernstiger interpreteert dan deze in werkelijkheid zijn.
Ook biologische mechanismen achter trigeminus neuralgie kunnen bijdragen aan angst en somberheid. Lachen draagt bij aan een positieve stemming en sociale interacties. Soms hebben mensen met trigeminus neuralgie moeite met lachen omdat dit pijn doet. Niet kunnen lachen kan daardoor bijdragen aan sociale isolatie en het ervaren van minder positieve gevoelens. Daarnaast kan ook chronische stress die ontstaat als gevolg van het langdurig ervaren van pijn, bijdragen aan somberheid en angst.
Pijn door psychische factoren
Psychische factoren kunnen het gevolg zijn van de pijn en daarmee bijdragen aan het in stand houden of versterken van de pijn. Een model dat kan helpen om dit te onderzoeken is het gevolgenmodel. Somberheid en angst kan zorgen voor een verlaagde pijngrens en meer alertheid of vermijding van factoren die pijn kunnen veroorzaken. Op de lange termijn kan dit pijnklachten versterken.
Behandeling bij de psycholoog?
Een psychologische behandeling bij trigeminus neuralgie is soms gericht op de psychische gevolgen van de pijn zoals angst en somberheid. Ook kan behandeling gericht zijn op het aanpakken van factoren die de pijn verergeren of op het leren omgaan met pijnklachten. Gebruikte behandelmethoden zijn bijvoorbeeld Cognitieve Gedragstherapie of Acceptance and Commitment Therapy.